مثل آب روانی که از لابلای سنگها گذر میکند و با یکایک آنها نمیجنگد، یا شاخههای درختی که در مواجهه با طوفان خم میشوند و نمیشکنند، ما نیز گاهی باید در مقابل تغییرات زندگی سر خم کنیم و آنها را، هرقدر ناامیدکننده و دوستنداشتنی، بپذیریم. حقیقت این است که ما در همه اتفاقات زندگی، نقشی تعیینکننده نداریم و اگر بخواهیم صددرصد اوضاع را تحت کنترل بگیریم شرایط را برای خود فرسایشی و نابودکننده میسازیم. این انعطاف پذیری است که به ما کمک میکند شرایط سخت را بپذیریم و وقتی نمیتوانیم آن را تغییر بدهیم مانند شاخه خم شویم و مانند آب روان به راه خود ادامه بدهیم. اما انعطاف پذیری یعنی چه و چگونه میتوان آن را افزایش داد؟
انعطاف پذیری چیست؟
انعطاف پذیری (به انگلیسی: Flexibility) یک توانایی ذهنی است؛ مهارتی است که به ما کمک میکند در مواجهه با مشکلات غیرقابل پیشبینی و حوادث دردناک زندگی، نحوه تفکر و عملکرد خود را تغییر بدهیم و دست از تقلا کردن بینتیجه برداریم. این عملکرد و تفکر جایگزین، متناسب با شرایط بهوجودآمده خواهد بود. انعطاف پذیری توانایی کنار گذاشتن الگوی فعلی رفتارهای ما و به کار بستن الگویی تازه برای مواجهه با شرایط پیشآمده است.
اهمیت انعطاف پذیری در زندگی چیست؟
افزایش انعطاف پذیری در زندگی کمک میکند در شرایط و چالشها آرام بمانید و فروپاشی روانی را تجربه نکنید. این مهارت به عملکردی موثر و متناسب با شرایط کمک میکند و به شما برای هدایت شرایط به سمت اهدافتان انرژی میدهد. افراد انعطاف پذیر میتوانند آنچه نمیتوانند تغییر بدهند را بپذیرند، بدون تعصب و با فکری باز به مسائل نگاه کنند و بر روی لحظه متمرکز باشند، بی آنکه حسرت دیروز و نگرانی فردا آنها را مشوش کند.
آیا من انعطاف پذیر هستم؟
برای اینکه میزان انعطاف پذیری خود را تخمین بزنید موارد زیر را در خود جستجو کنید. اگر با اغلب گزینهها موافق هستید فردی انعطاف ناپذیر محسوب میشوید. البته جایی برای نگرانی نیست، در ادامه مقاله روشهای برای افزایش این ویژگی و تمرین مهارت انعطاف پذیری را آموزش خواهیم داد.
- اغلب بر روی افکار و عقاید خود پافشاری میکنید.
- به عادات قدیمی خود متعهد هستید.
- معمولا علاقهای به امتحان کردن تجربههای جدید ندارید.
- در شرایط غیرقابل پیشبینی، ناراحتی و بیقراری بیش از اندازهای را تجربه میکنید.
- در یک رابطه عاطفی، نیازهای خودتان را به نیازهای مشترک اولویت میدهید.
- در کنار آمدن با چالشهای غیرمنتظره ناتوان هستید.
- گاهی خودخواه و بیتوجه نسبت به خواستههای دیگران رفتار میکنید.
- در برابر تغییر از خود مقاومت نشان میدهید.
چگونه انعطاف پذیر باشیم؟
کلاریسا سیلوا، رفتارشناس و محقق میگوید: «افراد انعطاف پذیر، متفکران همهکارهای هستند که همیشه راهحلی جایگزین و خلاقانه در آستین دارند.» انعطاف پذیری یک مهارت است. با یادگیری، تمرین و تکرار میتوانید این مهارت را در خود رشد بدهید و آن را تقویت کنید. در این قسمت از مقاله، 11 راهکار برای افزایش انعطاف پذیری را بررسی میکنیم:
1. روشهای جایگزین را در نظر بگیرید
در هر شرایطی گزینههای مختلفی پیش روی شما هستند. پیش از انجام هر کاری، مزایا و معایب هر یک از گزینهها را بررسی کنید و آنها را بر این اساس درجهبندی نمایید. سپس بهترین گزینه را انتخاب کنید. به یک روش خاص برای انجام کارها نچسبید، امتحان کردن راههای جدید به ذهن شما انعطاف میدهد.
2. تغییرات کوچک ایجاد کنید
البته منظور ما، ایجاد تغییرات کوچک در جهت بهبود کلی زندگی و عملکرد شماست. بهعنوان مثال پیش از خواب بهجای چرخیدن در شبکههای اجتماعی و خواندن چندباره اخبار اضطرابزا، چند صفحه کتاب بخوانید و بهمرور این رفتار را به عادت تبدیل کنید. ایجاد عادتهای مثبت و سازنده در زندگی، کمک میکند انعطافپذیرتر باشید.
3. بیشتر تجربه کنید
میتوانید ماهی یک بار به یک کافیشاپ جدید بروید و یک خوراکی تازه را سفارش بدهید. یک ساز جدید یاد بگیرید، ورزش تازهای را امتحان کنید یا در انجام کارهای خیر داوطلب شوید. پیادهروی و هر ورزش دیگری به شما در تقویت انعطاف پذیری کمک میکند.
4. با افراد جدید ملاقات کنید
لمس زندگی از نگاه دیگران به شما کمک میکند به این باور برسید که تنها یک روش برای دیدن با یک راه برای رسیدن وجود ندارد. با این کار میتوانید بهتر درک کنید که برای انجام دادن کارها، شیوههای گوناگونی وجود دارد.
5. به دنبال فرصتهای جدید باشید
اغلب ما در مواجهه با یک فرصت جدید، احساس ترس و اضطراب را تجربه میکنیم و ترجیح می دهیم بهانههای مختلفی برای اجتناب از تن دادن به این فرصتها پیدا کنیم. اما شاید بد نباشد این بار به جای تمرکز روی احتمالات منفی و شکستهای قبلی، به دنبال فرصتهای جدید و کسب تجربیات تازه باشید. به هر فرصتی به چشم یک تجربه نگاه کنید؛ تجربهای که برد و باخت در آن معنا ندارد و صرفا قرار است چیزی به آموختههای شما اضافه کند.
6. از تغییر دادن موضع خود نترسید
هیچ اشکالی ندارد اگر اطلاعات جدیدی که کسب کردهاید، موضوع قبلی شما را تغییر بدهد و بر روی عقاید و نحوه تفکر شما تاثیر بگذارد. آب هم اگر راکد بماند میگندد. آدمیزاد با تغییر است که پیشرفت میکند.
7. گاهی باورهای خود را به چالش بکشید
از خودتان بپرسید چرا یک کار مشخص را به روشی خاص انجام میدهید؟ آیا دلیل و توجیه منطقی برای آن وجود دارد؟ اگر نه، روشهای جدید را امتحان کنید! از کنار گذاشتن عادتهای قبلی و باورهای بیپایه و اساس نترسید.
8. مثبتنگر باشید
مثبت فکر کنید و با افراد مثبت در ارتباط باشید. افراد مثبتنگر نیمه پر لیوان را میبینند، راحتتر با شرایط جدید کنار میآیند و انعطاف پذیری بیشتری از خود نشان میدهند. مراوده با افراد منفیباف، شما را خسته و ناامید میکند و بهمرور انعطاف پذیری را در شما کاهش میدهد.
9. همدلتر باشید و با دیگران سازگاری بیشتری داشته باشید
سعی کنید به شرایط از دید دیگران نگاه کنید تا احساسات و رفتارهای آنها را بهتر درک کنید. هوش هیجانی (EQ) رابطه مستقیم با همدلی دارد و همدلی از شما فردی انعطاف پذیر میسازد. بنابراین میتوانید هوش هیجانی خود را افزایش دهید و با آدمها مهربانتر و سازگارتر باشید.
10. ورزش کنید
ورزش و فعالیتهای فیزیکی عملکرد ذهن را بهبود میبخشند و ذهن ورزیده و سالم، انعطاف پذیری بیشتری از خود نشان میدهد. بنابراین یک برنامه ورزشی روتین و منظم را به زندگی روزمره خود اضافه کنید و تحت هر شرایطی به آن پایبند بمانید.
11. درمان بگیرید
اگر احساس می کنید با انجام تمام این روشها باز هم نمیتوانید در مقابل شرایط سخت زندگی از خود انعطاف نشان بدهید، شاید وقت آن رسیده باشد که از یک درمانگر کمک بگیرید. درمانگران باتجربه به شما کمک میکنند با شرایط غیرقابل تغییر زندگی خود به صلح برسید و مشکلات ریشهای درونی خود را حل کنید.
ویژگیهای افراد انعطاف پذیر
افراد انعطاف پذیر در زندگی فردی، عاطفی و اجتماعی خود عملکرد بهتری دارند و موفقتر هستند. بهطور کلی این ویژگیها در افراد انعطاف پذیر بیشتر دیده میشود:
- تفکری پویا و خلاق دارند.
- پذیرایی ایدههای جدید هستند.
- تمایل به آزمایش کردن و کسب تجربههای تازه دارند.
- میتوانند خود را با شرایط پیچیده و اتفاقات غیرقابل پیشبینی تطبیق بدهند.
- توانایی مقابله و مبارزه با مشکلات زندگی را دارند.
- مراقب افکار و احساسات دیگران هستند و مسئولیتپذیری و همدلی از ویژگیهای شاخص آنها است.
- در مواجهه با اتفاقات به راهحلهای خلاقانه و تازه فکر میکنند.
انعطاف پذیری در کار چیست؟
برای پاسخ دادن به شرایط و انتظارات متغیر، نیاز داریم در محل کار انعطافپذیر باشیم. از سوی دیگر، محیط کار انعطاف پذیر شرایطی را ایجاد میکند که کارمند و کارفرما به نیازها و اولویتهای خود دست پیدا کنند. تاکید بر روحیه انعطاف پذیری در محل کار، بر تمایل به تطابق با شرایط و توانایی تغییر روش در انجام کارها است؛ مسئله درباره کلیت تکالیف یک کارمند یا وظایف کارفرما و هدف کلی مجموعه نیست.
انواع انعطاف پذیری در کار چیست؟
بهطور کلی انعطاف پذیری در محل کار به دو صورت انجام میگیرد:
- نوع اول، انعطاف پذیری غیررسمی (Informal Flexibility): این نوع بهصورت توافقی بین یک کارمند خاص و کارفرما برقرار میشود و تاثیری بر دیگر کارمندان و عملکرد آنها نخواهد داشت.
- نوع دوم انعطاف پذیری در کار، انعطاف رسمی (Formal Flexibility): انعطافپذیری رسمی یا دائمی، برخلاف نوع قبلی، میتواند برای هر یک از کارمندان صورت بگیرد و شامل امکان دورکاری، تغییرات قابل اجرا در برنامه، تغییر ساعات کاری کارمندان (مجموع ساعات کاری ثابت میماند) یا انعطاف در برنامهریزی کلی برای دستیابی به هدفی مشخص است. این سیاستهای کلی توسط سازمان تعیین میشود و هر کدام از کارمندان بنا به شرایط خود ممکن است بخواهند از این مزایا استفاده کنند.
ویژگیهای کارمند انعطاف پذیر
- به انتقادات بهجا و سازنده گوش میکنند و سعی میکنند آنها را در عمل به کار ببندند.
- نرمافزارهای پیچیده و مهارتهای مورد نیاز در کار خود را یاد میگیرند.
- در زمان بیماری یا غیبت همکار خود، تلاش میکنند وظایف او را پوشش دهند.
- در صورت نیاز سازمان، به اضافهکاری اقدام میکنند.
- در شرایطی که مشکل غیرقابل پیشبینی رخ میدهد، بهسادگی میتوانند برنامه روزانه خود را تغییر و مشکل رخداده را در اولویت رسیدگی قرار بدهند.
- اهداف اصلی شرکت برای آنها اولویت دارد و همه امور در راستای رسیدن به این اهداف معنا و برنامهریزی میشود.
- در برابر انجام کارهای جدید، منعطف و ریسکپذیر هستند.
ویژگیهای کارفرمای انعطاف پذیر
- نیازهای کارمندان خود را درک میکند و در راستای آنها تصمیمگیری مینماید.
- آزادی عمل نسبی به کارمندان خود میدهد تا برای رسیدن به اهداف ثابت و قطعی مجموعه، به سبک خود تلاش کنند.
- بازخورد، راهنمایی و نظرات خود را برای بهینهسازی عملکرد کارمندان، به دور از خشم و تعصب ارائه میدهد.
- نیازهای متضاد و متفاوت اعضای تیم خود را میشناسد و سبک و ترجیح هر کارمند را درک میکند.
- از کارمندان انتقادپذیر، قدردانی و تشکر مینماید.
- برای کارمندان خود بهتناسب موقعیتهای خاص هر کدام، مزایایی در نظر میگیرد. برای نمونه به کارمندان متاهل و دارای فرزند اجازه میدهد برای شرکت در جلسه اولیا و مربیان از مرخصی استفاده کنند.
- برای کارمندان فعالتر و خلاقتر پاداش در نظر میگیرد.
- در صورت امکان، شرایط کاری منعطفی در اختیار کارمندان قرار میدهد. مثلاً اجازه دورکاری، تغییر روزهای کاری و اعمال سلیقه شخصی در بعضی از موضوعات، در راستای اهداف اصلی مجموعه را میدهد.
- به صحبتهای کارکنان خود گوش میدهد و برای آنها ارزش قائل میشود.
پاسخ به پرسشهای متداول
در انتهای این مقاله به چند پرسش پرتکرار پاسخ میدهیم. در صورتیکه پس از پایان مطالعه، هنوز پاسخ همه سوالات خود را نگرفتهاید میتوانید آنها را در قسمت نظرات از کارشناسان آرامشیار بپرسید.
انعطاف پذیری چه تفاوتی با سازگاری دارد؟
انعطاف پذیری و سازگاری هر دو بر تغییر برنامهها، اولویتها و ایدهها متناسب با شرایط و اتفاقات پیشبینی ناپذیر تاکید دارند. افراد سازگار و افراد انعطاف پذیر اولویتها را درک میکنند و بر اساس اهمیت کارها، برای آنها برنامهریزی مینمایند. بااینحال این دو مهارت یکسان نیستند.
برای سازگار بودن لازم است از قبل مشکلات را پیشبینی کنیم و برای اتفاقات مختلف، مهیا و آماده باشیم. اما در انعطاف پذیری شرایط غیرقابل پیشبینیتر و موقعیتیتر هستند و پاسخ ما به عنوان فردی منعطف نسبت به این اتفاقات باید سریعتر باشد. هر دو مهارت برای پیشرفت در زندگی و تامین سلامت روانی لازم هستند.
انعطاف پذیری چه تفاوتی با تاب آوری دارد؟
پیشتر در آرامشیار، به تعریف مهارت تاب آوری و روشهای سنجش و افزایش تاب آوری پرداختهایم. انعطاف پذیری یکی از زیرمجموعههای تاب آوری است. افراد تاب آور هنگام مواجهه با مشکلات، پس از پذیرش و تجربه کردن هیجانات نامطلوب خود، به بررسی مشکل میپردازند. اگر مشکل رخداده قابل حل شدن باشد به کمک توانایی حل مسئله به غلبه بر آن میروند. در شرایطی که امکان تغییر وضعیت و بهبود اوضاع وجود نداشته باشد، افراد به انعطاف پذیری نیاز دارند تا ناکامیها را بپذیرند و خواستههای خود را به تعویق بیندازند.
تفاوت انعطاف پذیری ذهنی با انعطاف پذیری جسمانی چیست؟
به انعطاف یک مفصل یا مجموعهای از مفاصل برای تحرک در یک دامنه حرکتی خاص بدون درد و آسیب، انعطاف پذیری جسمانی یا فیزیکی گفته میشود. همه افراد به حداقلی از انعطاف پذیری در ورزش نیاز دارند اما مقدار آن در افراد مختلف، بهتناسب ژنتیک و تمرینات آنها متفاوت است. انعطاف پذیری ذهنی همان انعطاف پذیری در روانشناسی است که به قابلیت سازگاری روانی افراد با شرایط مختلف در زندگی گفته میشود.
آیا هرچه انعطاف پذیرتر باشیم بهتر است؟
قاعدتا خیر. تعادل در هر ویژگی و خصوصیتی لازمه موفقیت است. اگرچه روحیه انعطاف پذیری میتواند موفقیت شما را در شرایط سخت، تضمین کند، انعطاف پذیری بیش از حد، احساس ارزشمندی شما را زیر سوال میبرد، شما را آسیبپذیر میکند و افراد سودجو امکان سوءاستفاده از شما را پیدا خواهند کرد. فرسودگی، بیثباتی و بیتوجهی نسبت به نیازهای خود از دیگر عوارض انعطاف پذیری بیش از حد هستند.
به شخصه فهمیدم معلمی و ریاست، دانش آموزی یکین حقا مهربونی و انعطاف باعث ارتقا بچه و هوش میشه و من باید واقع بین باشم ما هنوزم با تعصبات پوچ والدین داریم درجا میزنیم و درک میکنم چه دردی اما خدایی به امید حذف فاحشگی من در شهری زندگی می کنن یک سری کسب کار لاک های قرمز کونی می تونه تو کارخونه، شرکت باشه من زیر دست روسا و نکبت بد ذات سک هار مهدی فطری خجالت نمی کشی اون گه آروم جنده کونی رو می زنی تو سر من یک تنه لش هری گه که نه تحصیلات داره نه شعور با اون صدای جیغی گهش پست بد ذات جنده گوز پست بد ذاد هرزه بدجنس 🖕🖕🖕 بدرک تنها می گردانی و آفرین دهاتی بهت هیچ ربطی نداره بی شرف هرزهذبدجنس بد ذات حقا بی اخلاق آشغال عوضی کثافت بدجنس گه شیرازی عنتر زارع بد ذات خبیث کثافت های نمک به حروم کلاه بردار شیطان صفت موذی نکبت