اولین تصویری که با شنیدن «سوپرمن» به ذهنمان خطور می‌کند، قهرمانی خیالی است با لباسی قرمزرنگ، که درست سر بزنگاه سر و کله‌اش پیدا می‌شود و همه کارها را، یک‌تنه راست و ریس می‌کند. این سوپرمن همه‌فن‌حریف ما از پس هر کاری برمی‌آید و شکست‌ناپذیر به نظر می‌رسد. در زندگی واقعی نیز، سوپرمن کسی است که با تمام کم و کاستی‌های آدمیزادی‌اش، از پس زندگی بر می‌آید. البته سوپرمن در زندگی واقعی معنای عمیق‌تری دارد. اما اگر می‌خواهید بدانید چطور می‌توانیم قهرمان زندگی خودمان باشیم، این مقاله را تا انتها بخوانید.
سوپرمن زندگی خود بودن چه معنایی دارد؟
سوپرمن واقعی فردی است که به استقبال چالش‌های زندگی می‌رود، از پستی و بلندی‌های مسیر درس می‌گیرد و راستش را بخواهید، گاهی نیز شکست می‌خورد. بله، این ابرقهرمان، شکست‌ناپذیر نیست بلکه خوب می‌داند چطور دوباره سرپا بایستد و از نو شروع کند. درواقع این افراد تاب‌آوری بالایی در زندگی از خود نشان می‌دهند و بعد از هر شکست، درس‌های آن را می‌آموزند و به‌سرعت به میدان مبارزه برمی‌گردند. هیچ انسانی کامل نیست و همه ما کم و کاستی‌های خودمان را داریم. اما معنی قهرمان زندگی، کسی است که از توانمندی‌های خود در جای درست استفاده می‌کند، ضعف‌هایش را می‌شناسد و در صدد بهبود آن‌ها برمی‌آید.
یک سوپرمن واقعی چه ویژگی‌هایی دارد؟
وقتی از «سوپرمن واقعی» صحبت می‌کنیم، به ویژگی‌هایی فراتر از «قدرت‌های خارق‌العاده» یا «توانایی‌های فرازمینی» نیاز داریم. یک سوپرمن واقعی بر زندگی خود مسلط است، توانایی مدیریت لحظات دشوار را دارد و به‌راحتی از رویارویی با چالش‌ها پا پس نمی‌کشد. همه ما می‌توانیم سوپرمن زندگی خود باشیم. اما این ابرقهرمان چه ویژگی‌هایی دارد که او را تا این اندازه متمایز می‌کنند؟
1. سوپرمن واقعی مسئولیت‌پذیر است
یکی از ویژگی‌های شخصیتی ابرقهرمان‌ها، مسئولیتپذیری آن‌ها است. این افراد نقش خودشان را در پیروزی‌ها و شکست‌هایشان می‌پذیرند. اگر موفق شده‌باشند پیروز و سربلند هستند و برای موفقیت‌های بعدی خود برنامه‌ریزی می‌کنند و اگر شکست خورده باشند آن را حاصل کار خود می‌دانند و به دیگران یا شرایط بیرونی نسبت نمی‌دهند. هر شکستی برای ابرقهرمان، قدمی به سوی پیروزی نهایی است.
ویکتور فرانکل، روان‌شناس شناخته‌شده و محبوب، در کتاب معروف خود، «انسان در جستجوی معنا»، به این نکته اشاره می‌کند که: حتی در سخت‌ترین شرایط، ما آزادی هستیم که انتخاب کنیم و زندگی خود را رقم بزنیم. این بیان، اهمیت مسئولیتپذیری در مواجهه با چالش‌های زندگی را نشان می‌دهد.
چطور مسئولیت‌پذیر باشیم؟
اما چطور می‌توان مسئولیت‌پذیر بود؟ اگرچه بسیاری از افراد از همان ابتدا شخصیتی مسئولیت‌پذیر دارند اما این ویژگی را می‌توان با تمرین و تلاش نیز در خود پرورش داد. دو نکته مهم و اساسی برای تقویت این ویژگی ستودنی را می‌خوانید:
- پیش از اقدام به هر کاری، فهرستی از وظایف و مسئولیت‌های خود تهیه کنید. اگر نمی‌توانید عواقب کارتان را تمام و کمال بر عهده بگیرید آن را شروع نکنید.
- مسئولیت‌های اجتناب‌ناپذیر را پیدا و مشخص کنید. بسیاری از مسئولیت‌هایی که اکنون به عهده دارید حاصل تصمیمات قبلی و گذشته شما هستند. این مسئولیت‌ها را شناسایی کنید و بی کم و کاست به عهده بگیرید. به‌عنوان مثال اگر فرزندانی دارید شما تصمیم گرفته‌اید پدر آن‌ها باشید و پدر بودن وظیفه‌ای جدانشدنی از شخصیت شماست.
- دست از مقصر جلوه دادن دیگران یا شرایط زندگی بردارید. بخشی از مسائل زندگی شما حاصل تصمیمات خودتان است پس بهتر است به‌جای پیدا کردن مقصر، به دنبال راه‌حل‌های موجود باشید. به یاد داشته باشید که سرزنش کردن، انرژی شما را هدر می‌دهد و پیشرفتی نیز در پی نخواهد داشت. راه‌حل‌های ممکن برای هر مشکل را بنویسید و بهترین مسیر را انتخاب کنید. این رویکرد به شما احساس کنترل بیشتری می‌دهد و به بهبود عزت نفس شما کمک می‌کند.
2. مهارت تاب‌آوری، کلید موفقیت قهرمان‌ها است
زندگی را نمی‌توان پیش‌بینی کرد. گاهی آن‌قدر بالا و پایین دارد که نمی‌توانیم تصور کنیم؛ گاهی نیز همه‌چیز همان‌طور پیش می‌رود که انتظارش را داریم. تاب‌آوری (به انگلیسی: Resilience) به توانایی بازگشت به حالت اولیه پس از تجربه شکست یا سختی گفته می‌شود. افراد تاب‌آور نه تنها از مشکلات خود عبور می‌کنند، بلکه از این تجربیات برای قدرت و آگاهی بیشتر خود استفاده می‌کنند. حتما جمله معروف نیچه را به یاد دارید که «آن‌چه مرا نکشد، قوی‌تر خواهد کرد!» این همان جملات انگیزشی است که در ذهن افراد تاب‌آور تکرار می‌شود و به آن‌ها انگیزه استقامت و بردباری را می‌بخشد.
روان‌شناسان معتقدند که تاب‌آوری، ترکیبی از نگرش مثبت، مهارت حل مسئله و توانایی ایجاد روابط موثر است. هرچه این مهارت در شما تقویت شود بهتر می‌توانید با موانع زندگی روبرو شوید.
چطور تاب‌آور باشیم؟
نکته مثبت و خوشحال‌کننده اینکه: تاب‌آوری یک ویژگی ذاتی نیست. اگرچه بسیاری از افراد از کودکی استقامت و سازگاری بیشتری دارند، اما تاب‌آوری به‌عنوان یک مهارت شناخته می‌شود. بنابراین راه‌هایی برای تقویت مهارت تاب‌آوری نیز وجود دارد که با مرور و تکرار آن‌ها می‌توان این ویژگی را در خود پرورش داد. این چند نکته می‌توانند به کمک شما بیایند:
- جور دیگری به زندگی نگاه کنید. مشکلات و شکست‌ها را به‌عنوان تهدید قلمداد نکنید بلکه آن‌ها را فرصتی برای یادگیری بدانید.
- در روابط خود تجدید نظر کنید. روابط سمی را دور بریزید و با انسان‌های موثر، مثبت و حمایت‌گر ارتباط برقرار کنید. چنین افرادی در شرایط سخت زندگی به کمک شما می‌آیند و حتی اگر حمایت آن‌ها، به چند جمله محدود شود، می‌توانند اعتمادبه‌نفس کافی برای غلبه بر مشکلات را به شما ببخشند.
- به‌اندازه کافی استراحت کنید. تاب‌آوری به این معنا نیست که بی‌وقفه تلاش کنید و زندگی‌تان شبیه به یک ربات باشد! بدن و روان شما برای اینکه بتوانند عملکردی موثر داشته باشند به تغذیه مناسب و استراحت کافی نیاز دارند. بنابراین تحت هیچ شرایطی از جسم و روان خود غافل نشوید و برای خودتان ارزش قائل باشید.
3. سوپرمن زمانی را به رشد فردی اختصاص می‌دهد
خودشناسی، خودآگاهی و رشد فردی زیربنای هر تغییری هستند. هیچ فردی نمی‌تواند بدون آن‌که زمانی را برای آگاهی و بهبود وضعیت خود صرف کند به موفقیت دست پیدا کند. به‌علاوه وقتی شناخت کافی و دقیقی از خود داشته باشیم می‌توانیم تصمیمات آگاهانه‌تری بگیریم و در مسیر درست قدم برداریم. مثال ساده‌اش اینکه، وقتی می‌دانیم مدت زمان مفید ما در طول روز 5 ساعت است، یک پروژه سنگین با زمان کم را انتخاب نمی‌کنیم. البته این تنها مثالی ساده و کوچک از دنیای بزرگ خودشناسی است.
چگونه به رشد فردی، زمان اختصاص بدهیم؟
ابزارهای روانشناسی متعددی وجود دارند که به ما در شناخت عمیق‌تر خودمان کمک می‌کنند. برای نمونه آزمون‌های شخصیت‌شناسی مانند تست MBTI می‌توانند دیدگاه روشنی از نقاط قوت و ضعفمان به ما ارائه دهند. همچنین راهکارهایی برای شناخت بهتر خود و خودشناسی موثر وجود دارد که به کمک آن‌ها تصویر شفاف‌تری از خودمان به دست می‌آوریم. این نکات نیز می‌توانند به ما در شناخت بهتر خود و رشد شخصیتمان کمک کنند:
- سوالات مفید و موثر از خود بپرسید. مثلا از خودتان بپرسید «چه مسائلی خط قرمز من هستند؟»، «چه مهارت‌هایی را دوست دارم یاد بگیرم؟» یا «چه دستاوردهایی برایم اهمیت دارند؟»
- از دیگران، خصوصا افراد امن و مورد اعتمادتان، بازخورد بخواهید. افراد خیرخواه می‌توانند تصویری شفاف از شما و عملکردتان ارائه بدهند. این تصویر به شناخت ضعف‌ها و توانمندی‌هایتان کمک می‌کند و مسیر توسعه فردی را برایتان هموار می‌سازد.
چگونه قهرمان زندگی خود باشیم؟
داستان زندگی توماس ادیسون، ماجرایی الهام‌بخش برای کسانی است که می‌خواهند سوپرمن واقعی زندگی‌شان باشند. ادیسون برای اختراع لامپ برقی،صدها بار شکست خورد، اما هرگز از تلاش دست نکشید. او دراین‌باره گفته‌است: «من شکست نخوردم؛ فقط هزار روش ناموفق را کشف کردم.» این نگرش نشان‌دهنده‌ی قدرت اراده و اهمیت پشتکار است.
اپرا وینفری قهرمان دیگری است که زندگی‌اش اهمیت پشتکار در کنار نگرش درست به زندگی را نشان می‌دهد. اپرا با وجود کودکی دشوار و چالش‌های فراوان، به یکی از تأثیرگذارترین افراد جهان تبدیل شد. او باور دارد: «هر شکست پلی است به‌سوی موفقیت.»
در این قسمت از مقاله قصد داریم چند راهکار مفید و موثر را ارائه دهیم که به کمک آن‌ها می‌توان به سوپرمن زندگی خود تبدیل شد:
1. اهدافی روشن، مشخص و ممکن تعیین کنید
اگر قصد دارید به قهرمان زندگی خود تبدیل شوید پیش از هر اقدامی باید اهدافتان در زندگی را پیدا کنید و راهی برای رسیدن به آن‌ها برای خود در نظر بگیرید. پیشتر در مقاله‌ای، روش کامل و دقیق تعیین اهداف در زندگی را توضیح داده‌ایم. به‌طور خلاصه، اهداف شما باید 5 ویژگی مشخص را داشته باشند تا بتوانید به آن‌ها تکیه کنید و برنامه‌ای برای رسیدن به این اهداف طراحی نمایید. به این تکنیک S.M.A.R.T گفته می‌شود که از حروف اول هر یک از ویژگی‌ها گرفته شده‌است. شما نیازمند اهدافی واضح، واقع‌بینانه و قابل دستیابی هستید و روش SMART یکی از بهترین ابزارها برای تعیین اهداف است:
- هدف باید مشخص (به انگلیسی: Specific) باشد. باید بتوانید اهداف خود را به‌روشنی و دقیق بیان کنید.
- اهداف شما باید قابلیت اندازه‌گیری (به انگلیسی: Measurable) باشند و بتوانید پیشرفت خود را با دقت بسنجید.
- شما به اهدافی امکان‌پذیر (به انگلیسی: Achievable) نیاز دارید که با توجه به منابع و توانایی‌های موجود قابل اجرا باشند.
- هدف باید مرتبط (به انگلیسی: Relevant) باشد یعنی با ارزش‌ها و نیازهای شما هم‌خوانی داشته باشد.
- هر هدفی را باید بتوان از نظر زمانی محدود کرد. وقتی اهداف شما محدود به زمان مشخصی (به انگلیسی: Time-bound) هستند اشتیاق و انرژی بیشتری برای اجرای آن‌ها خواهید داشت.
اهدافی که این ویژگی‌ها را داشته باشند با برنامه‌ریزی صحیح و حفظ انرژی در طول مسیر، قابل دستیابی خواهند بود.
2. قدرت درونی خود را بشناسید
برای اینکه سوپرمن واقعی زندگی خود باشیم نیاز داریم از قدرت درونی‌مان آگاهی پیدا کنیم. این آگاهی به‌نوعی نقشه راه موفقیت و رضایت درونی ما را شکل می‌دهد. با شناخت قدرت‌های درونی خود، به جای تکیه بر تأیید دیگران یا سایر عوامل بیرونی، از درونمان انرژی و انگیزه می‌گیریم. این شناخت به ما یادآوری می‌کند که آن‌چه ما را به پیشرفت و غلبه بر چالش‌ها می‌رساند در خودمان نهفته است. چنین نگرشی اجازه نمی‌دهد در هیچ شرایطی خود را قربانی بدانیم، بلکه در مقابل به ما کمک می‌کند مسئولیت‌پذیر باشیم و جایگاه رهبری را در زندگیمان پیدا کنیم.
شناخت قدرت درونی همچنین به درک عمیق‌تر توانایی‌ها، ارزش‌ها و اولویت‌هایمان کمک می‌کند. این خودآگاهی به تصمیم‌گیری‌های مؤثرتر منجر می‌شود و ما را از مسیرهای نادرست یا اهدافی که با هویت واقعی ما سازگار نیستند دور نگه می‌دارد. این شناخت نه تنها به ما کمک می‌کند به نقاط قوت خود تکیه کنیم، بلکه اجازه می‌دهد ضعف‌ها را نیز به‌عنوان فرصتی برای رشد ببینیم. قهرمان زندگی بودن یعنی قدرت، انعطاف‌پذیری و ایمان به مسیر پیش رو؛ و همه این ویژگی‌ها زمانی به‌دست می‌آیند که نیروی عظیم درون خود را بشناسیم و فعال کنیم.
3. زمان و انرژی خود را به‌درستی مدیریت کنید
مدیریت زمان و انرژی یکی از ویژگی‌های برجسته افراد موفق است. در زندگی پرشتاب امروز، همه ما با انبوهی از وظایف روبرو هستیم و مدیریت آن‌ها بدون برنامه‌ریزی، ناممکن یا حداقل دشوار است. درک این موضوع که «نمی‌توان همه کارها را هم‌زمان انجام داد» گامی مهم برای افزایش تمرکز و بهره‌وری است. به خاطر داشته باشید که اولویت‌بندی و مدیریت زمان به معنای کار بیشتر نیست، بلکه به معنای کار هوشمندانه است. از تکنیک‌های مختلف و موثر برای مدیریت زمان استفاده کنید و حتما برای زندگی روزانه خود برنامه داشته باشید. همچنین فراموش نکنید که بدن و ذهن شما نیاز به استراحت دارد. زمان‌هایی را برای استراحت و بازسازی انرژی اختصاص دهید.
مدیریت مؤثر زمان و انرژی، نه تنها کیفیت کار شما را بهبود می‌بخشد، بلکه به شما اجازه می‌دهد زمان بیشتری برای لذت بردن از زندگی و دستیابی به اهداف شخصی داشته باشید.
چه موانعی مسیر ما را ناهموار خواهند کرد؟
هیچ مسیری که انتهای آن موفقیت قرار داشته باشد هموار و ساده نیست و یک‌شبه طی نخواهد شد. در مسیر تبدیل شدن به سوپرمن واقعی زندگی، موانعی وجود دارند که می‌توانند ما را از حرکت باز دارند. ترس از شکست، اهمال‌کاری و اضطراب از جمله چالش‌هایی هستند که بسیاری از ما با آن‌ها مواجه هستیم. این موانع ممکن است سد راه موفقیت به نظر برسند، اما با شناسایی دقیق آن‌ها و استفاده از راهکارهای مناسب، می‌توانیم این چالش‌ها را به سکوی پرتاب خود تبدیل کنیم. در ادامه به بررسی این دست‌اندازها و روش‌های غلبه بر آن‌ها می‌پردازیم.
مانعی به نام ترس!
نیازی به گفتن نیست، حتما افراد بسیاری را می‌شناسید که ترس‌هایشان سد راه موفقیتشان شده‌اند. شاید حتی خود شما هم با این چالش روبرو باشید و نگرانی شدیدی که از شکست یا ناکامی دارید انگیزه تلاش را از شما گرفته باشد. این ترس می‌تواند به شکل نگرانی از قضاوت دیگران، ترس از از دست دادن زمان یا انرژی و حتی عدم اعتماد به نفس ظاهر شود. اما نباید فراموش کنید که شکست، بخشی جدایی‌ناپذیر از مسیر موفقیت است و هر گامی که در این مسیر برمی‌داریم، ما را به هدف نزدیک‌تر می‌کند.
تئودور روزولت می‌گوید: «کسی که هرگز شکست نخورده، چیزی نیز به دست نیاورده است.» این جمله نشان می‌دهد شکست خود فرصتی برای یادگیری و رشد است. بنابراین تلاش کنید به جای اجتناب از شکست، آن را به‌عنوان تجربه‌ای ارزشمند ببینید. اگر این کار برایتان سخت است، لیستی از ناکامی‌های گذشته خود تهیه کنید و درس‌هایی را که از آن‌ها آموخته‌اید یادداشت کنید. خواهید دید هر شکستی با پروازی دوباره همراه بوده‌است.
اهمال‌کاری و کمال‌طلبی؛ سیکل معیوب
اگر عبارت‌های «اهمال‌کاری» (به انگلیسی: Procrastination) و کمالگرایی (به انگلیسی: Perfectionism) پیشتر به گوشتان خورده‌است و فکر می‌کنید شما نیز گرفتار این دور باطل هستید، توصیه می‌کنیم مقاله آرامشیار درباره غلبه بر کمالگرایی را بخوانید. اهمال‌کاری یا به تعویق انداختن کارها، دشمن بزرگ پیشرفت است. بسیاری از ما به دلیل ترس، خستگی یا انگیزه ناکافی کارهای مهم را به آینده موکول می‌کنیم. این رفتار نه‌تنها زمان را هدر می‌دهد، بلکه اضطراب و استرس بیشتری ایجاد می‌کند.
روان‌شناسان باور دارند اهمال‌کاری اغلب نتیجه‌ی کمالگرایی است؛ وقتی که انتظار داریم کاری را به بهترین شکل ممکن انجام دهیم، از ترس شکست، شروع نمی‌کنیم و این همان اهمال‌کاری است. برای غلبه بر اهمال‌کاری می‌توانید از تکنیک‌های روانشناسی معتبر استفاده کنید. مثلا اگر کاری کمتر از دو دقیقه زمان می‌برد، فوراً آن را انجام دهید. یا وظایف بزرگ را به بخش‌های کوچک‌تر تقسیم کنید تا شروع آن آسان‌تر شود.
کلام آخر
زندگی مسیری پیچیده و پر از چالش است، اما ابزارهای مناسب و نگرش مثبت کمک می‌کنند به قهرمان زندگی خودمان تبدیل شویم. مسئولیتپذیری، تاب‌آوری، رشد فردی و غلبه بر موانع، گام‌هایی هستند که ما را به سوی این هدف سوق می‌دهند. به یاد داشته باشید، قهرمان شدن یک مقصد نیست، بلکه سفری است که در آن، از هر لحظه لذت خواهید برد. همین حالا شروع کنید، قدم اول را بردارید تا سوپرمن زندگی خود باشید.
ارسال نظر