موفقیت برای هر یک از ما معانی متفاوتی دارد؛ بااین‌حال افراد بسیاری هستند که همه ما به‌اتفاق آن‌ها را موفق و خوشبخت می‌دانیم. راه‌های متفاوت و متنوعی برای کامیابی در زندگی وجود دارد و نمی‌توان یک نسخه کلی را برای هر کسی پیچید. اما عواملی وجود دارد که در راستای موفقیت همه افراد، موثر و فعال عمل می‌کند و وجود آن مانند یک شتاب‌دهنده است. ما به این عوامل، مهارت های مهم زندگی می‌گوییم و 7 مورد از مهم‌ترین آن‌ها را در این مقاله بررسی می‌کنیم. با ما همراه باشید.
مهارت‌های زندگی چه مهارت‌هایی هستند؟
مهارت به‌طور کلی به یک توانایی ویژه در انجام کاری خاص گفته می‌شود. برای نمونه فردی که در نواختن سنتور مهارت دارد مدت‌ها این ساز را آموزش دیده، تمرین کرده و در نهایت همه زوایای آن را شناخته‌است. مهارت‌ها بیشتر از طریق یادگیری آموخته می‌شوند و فرد با تکرار و تمرین، آن‌ها را در ذهن خود نهادینه می‌کند.
با تمام این‌ها آموختن هر مهارتی در زندگی، ضامن موفقیت و خوشبختی نیست. ما بسیاری از رشته‌ها را دنبال می‌کنیم تنها به این دلیل که به آن‌ها علاقمند هستیم. اما مهارت‌های زندگی، مهارت‌هایی هستند که برای موفقیت و ارتباطات موثر به آن‌ها نیاز داریم. این مهارت‌ها به تفکر انتقادی، تصمیم‌گیری آگاهانه، روابط بین فردی، حل مسئله و غلبه بر چالش‌ها و شایستگی اجتماعی کمک می‌کنند. درواقع، آموختن مهارت‌های زندگی لازمه کامیابی و شادکامی است.
مهارت‌های زندگی چه اهمیتی دارند؟
مطالعه‌ای در سال 2020 در زمینه تاثیر مهارت‌ها در زندگی انجام شده است. نتایج این تحقیق در مورد مهارت های زندگی نشان می‌دهد افرادی که قابلیت‌های ضروری را در خود پرورش داده‌اند ذهنیتی انعطاف‌پذیرتر دارند و می‌توانند سازگاری بیشتری در برابر تغییر شرایط از خود نشان بدهند. آن‌ها اغلب اعتمادبه‌نفس بالاتری دارند، خوشبین‌تر هستند و به‌جای مشکلات، بر روی راه‌حل‌ها تمرکز می‌کنند. مهم‌ترین تاثیرات این مهارت‌ها در زندگی را می‌خوانید:
- توسعه توانایی رهبری: این آموزش‌ها و تمرین آن‌ها کمک می‌کند یاد گیریم چگونه یک تیم را به‌صورت موثر و حرفه‌ای رهبری کنیم و در کنار این مدیریت، روابطی دوستانه با اعضای تیم خود برقرار نماییم.
- افزایش اعتماد به نفس و مثبت‌اندیشی: مهارت‌های زندگی کمک می‌کنند بتوانیم تصمیمات مهمی در زندگی خود بگیریم، نقشی موثر داشته باشیم و عواقب تصمیماتمان را بپذیریم. احساس مسئولیت و توانایی حل مسئله دو ویژگی حاصل از این توانایی‌هاست. اعتماد به نفس و مثبت اندیشی دو مولفه‌ای هستند که یک تفکر کودکانه را به یک ذهنیت بالغ تبدیل می‌کنند.
- گسترش زاویه دید: تمرین مهارت‌های زندگی، توانایی همدلی را در ما پرورش می‌دهند. به‌واسطه این تمرینات است که می‌توانیم در شرایط سخت، موثرتر و مناسب‌تر رفتار کنیم.
- شبکه‌سازی: شبکه‌سازی یک مهارت مهم در روابط اجتماعی است. به کمک این مهارت می‌توان ارتباطات موثری برقرار کرد و آن‌ها را حفظ نمود.
- احساس مسئولیت در برابر جامعه: مهارت‌های اصلی در زندگی کمک می‌کنند آگاهی خود نسبت به جامعه و فرهنگ آن را افزایش بدهیم و از این طریق، احساس مسئولیت بیشتری را در قبال آن تجربه کنیم. به کمک این احساس مسئولیت، رفتاری موثرتر و انتخابی عاقلانه‌تر خواهیم داشت. به‌علاوه احترام به عقاید متفاوت و توانایی همکاری موثر با دیگران از نتایج آموختن این مهارت‌هاست.
توسعه مهارت‌های زندگی مستلزم تعهد به یادگیری و پیشرفت دائمی در زندگی است.
انواع مهارت‌های زندگی
بعضی مهارت‌های زندگی در همه ابعاد به کمک ما می‌آیند و برخی دیگر تنها در یک زمینه خاص مورد استفاده قرار می‌گیرند. به‌عنوان نمونه مهارت مطالعه در دوران تحصیل کاربرد بیشتری دارد یا مهارت مذاکره در خرید خانه، فرزندپروری و بعضی از مشاغل کارآمد است. شاید بتوان مهارت یادگیری را ضروری‌ترین و اصلی‌ترین توانایی مورد نیاز در زندگی دانست. به‌طور کلی سازمان بهداشت جهانی (WHO) سه دسته اصلی مهارت زندگی را به این ترتیب معرفی می‌کند:
- مهارت شخصی و فردی. لیست مهارت های فردی شامل مهارت تصمیم‌گیری و حل مسئله، مهارت انتقادپذیری است.
- مهارت‌های بین‌فردی مثل توانایی گوش دادن فعال، توانایی ارائه بازخورد و مهارت مذاکره.
- مهارت‌های مقابله‌ای از جمله مهارت خودمدیریتی، مهارت خودآموزی و همچنین توانایی تاب‌آوری.
توانایی‌های مهم و ضروری در زندگی که در این مقاله به آن‌ها می‌پردازیم زیرمجموعه یکی از این سه دسته اصلی مهارت زندگی ذکرشده است.
7 مورد از مهم‌ترین مهارت‌هایی که باید در زندگی یاد بگیرید
نمی‌توان به‌طور قاطع گفت که آموختن یک مهارت خاص برای همه افراد با فرهنگ‌ها و سرگذشت‌های مختلف، موثر و کارآمد است. بنابراین مهارت‌های ضروری در زندگی، مولفه‌ای وابسته به فرهنگ، عقاید مذهبی و شرایط اجتماعی است. اما می‌توان چند توانمندی کلی را معرفی کرد که آموختن آن‌ها برای بهبود زندگی و دستیابی به موفقیت در همه افراد می‌تواند موثر باشد. در این قسمت به انواع مهارت‌های حیاتی که در زندگی باید آن‌ها را آموخت می‌پردازیم:
1. مهارت ارتباط موثر و روابط بین فردی
ارتباط به هرگونه فرایندی می‌گوییم که در راستای انتقال اطلاعات صورت می‌گیرد. ارتباطات موثر به ما کمک می‌کند تعارضات را به حداقل برسانیم و در جهت اهداف خود بهتر و کارآمدتر حرکت کنیم. مهارت ارتباط موثر تاثیر قابل توجهی در زندگی اجتماعی و شغلی افراد دارد. برقراری روابط سالم و مثبت با دیگران یکی از ویژگی‌های افراد موفق است. حتی اگر فکر می‌کنید به اندازه کافی در ارتباط برقرار کردن موفق هستید بدانید که همیشه می‌توانید عملکرد بهتری داشته باشید و پیشرفت کنید.
2. مهارت تصمیم‌گیری و حل مسئله
پیشتر در مقاله‌ای به‌طور کامل درباره مهارت تصمیم‌گیری و اهمیت آن در موفقیت فردی صحبت کرده‌ایم. این توانایی خود از مهارت‌های دیگری مانند برخورد سازنده با شرایط، جلوگیری از تعارضات و واکنش هوشمندانه در زمان مناسب تشکیل شده‌است. حل مسئله شامل یافتن و اجرای بهترین راه حل ممکن برای حل یک مشکل مشخص است و با تمرین و تجربه می‌توان آن را بهبود بخشید.
3. مهارت تفکر خلاق
افرادی که می‌توانند خارج از چارچوب فکر کنند اغلب افرادی کارآمدتر و موثرتر هستند و سرنوشت بسیاری دیگر را نیز تغییر می‌دهند. تفکر خلاق یک مهارت ارزشمند در زندگی است.
4. هوش هیجانی، مهارت همدلی و مهارت خودآگاهی
همدلی و خودآگاهی از اصلی‌ترین فاکتورهای هوش هیجانی هستند و از آن‌جایی که این هوش (EQ) قابل بهبود است، آن را به‌عنوان یک مهارت در نظر می‌گیریم. خودآگاهی یعنی به احساسات، عواطف و افکار خود آگاه باشیم و نقاط ضعف و قدرت خود را به‌خوبی بشناسیم. در مقابل، همدلی به شرایطی اشاره می‌کند که خود را در جایگاه فرد مقابل می‌بینیم و احساسات او را به‌خوبی درک می‌کنیم. همدلی و خودآگاهی بر روی یکدیگر موثر هستند و هر دو از مهارت‌های ضروری در زندگی محسوب می‌شوند. بااین‌حال هوش هیجانی مهارت‌های کلی‌تری مانند مدیریت روابط بین فردی و مدیریت پاسخ به محرک‌های محیطی را نیز در بر می‌گیرد.
5. مهارت مدیریت زمان
اینکه بتوانید برای دستیابی به یک هدف خاص برنامه‌ریزی کنید و به آن پایبند بمانید یک مهارت است. فرد موفق می‌تواند زمان خود را مدیریت کند، به برنامه‌های ازپیش‌تعیین‌شده متعهد بماند و خوش‌قول باشد. تمامی این ویژگی‌ها قابل بهبود هستند و تقویت آن‌ها برای موفقیت بیشتر در آینده لازم است.
6. مهارت تاب‌آوری
تاب آوری یکی از مهم‌ترین مهارت‌هایی است که همه ما به تقویت آن نیاز داریم. درباره این مهارت به‌طور مفصل در مقاله تاب آوری چیست توضیح داده‌ایم و راه‌های بهبود آن را بررسی کرده‌ایم. تاب‌آوری به توانایی بازیابی خود، سازگاری با شرایط غیرقابل تغییر و توانایی حل مسئله در زمان‌هایی که امکان بهبود شرایط وجود دارد گفته می‌شود. شکست بخش اجتناب‌ناپذیر زندگی است و بخشی مهمی از فرایند یادگیری را تشکیل می‌دهد. اینکه بدانیم چطور با آن مواجه شویم و چگونه آن را بپذیریم در سایه تاب‌آوری امکان‌پذیر خواهد بود.
7. مهارت خودتنظیمی و قاطعیت
خودتنظیمی نیز یکی دیر از مولفه‌های هوش هیجانی است که به دلیل اهمیت بالایش، آن را به‌صورت یک مهارت جداگانه و موثر در موفقیت افراد نام می‌بریم. احساسات، هیجانات و افکار ما در رفتارهای ما موثر هستند و کنترل و مدیریت آن‌ها با مهارت خودتنظیمی امکان‌پذیر است. این یک مهارت است که از حقوق خود دفاع کنیم اما اجازه ندهیم خشم کنترل رفتار ما را به دست بگیرد. برای چنین واکنشی، نیاز به خودتنظیمی و قاطعیت به‌طور هم‌زمان داریم و هر دو فاکتور قابلیت بهبود و تقویت دارند.
چگونه می‌توان مهارت‌های زندگی را آموخت؟
برای آموزش مهارت های کاربردی زندگی روش‌های مختلفی وجود دارد. لزوما یک راه ثابت نمی‌تواند برای همه کارآمد باشد اما تجربه‌های مختلف در کسب این مهارت‌ها موثر هستند. بااین‌حال 3 روش اصلی وجود دارد که در بهبود مهارت‌های زندگی موثر است:
- یادگیری: آموختن مهارت‌های زندگی از افرادی که آن‌ها را در خود پرورش داده‌اند اولین قدم برای رشد آن‌هاست. همچنین تقویت این دیدگاه که از هر شکستی می‌توان تجربه‌ای کسب کرد و آن شکست را به پله‌ای برای پیشرفت تبدیل نمود در یادگیری مهارت‌ها موثر است. همه تجربه‌های ما، خوب یا بد، منابعی برای یادگیری هستند. مطالعه، شرکت در کلاس‌های آموزشی و حضور در گفتگو و مباحثه نیز به یادگیری مهارت های کاربردی زندگی کمک می‌کنند.
- تمرین و تکرار: بسیاری از مهارت‌های زندگی را می‌توان با تمرین در خود پرورش داد. مدیریت زمان یکی از این موارد است.
- خودآگاهی و تقاضای بازخورد: یکی دیگر از راه‌های پرورش مهارت‌های مهم زندگی در خود، دریافت انتقادهای سازنده است. گاهی ما نقاط ضعف خود را نمی‌دانیم و تنها با بازخورد دیگران می‌توانیم آن‌ها را شناسایی کنیم. در چنین شرایطی می‌توان از افراد قابل اعتماد و آگاه، بازخورد خواست و با شناسایی نقاط ضعف خود، برای بهبود آن‌ها تلاش نمود.
مهارت های هفت گانه زندگی برای کودکان
آموزش مهارت‌های اصلی زندگی در زندگی کودکان و نوجوانان نیز موثر است، خصوصا در سنین کودکی که تربیت و آموزش نقش بسیار پررنگی را در رشد شخصیت سالم کودک ایفا می‌کند. این مهارت‌ها ارتباط مستقیمی با موفقیت در مدرسه، سلامت روانی در طول زندگی و میزان درآمد و ثروت در بزرگسالی دارند و به نظر می‌رسد حتی از هوش ریاضی (IQ) نیز موثرتر عمل می‌کنند. مهارت های دهگانه زندگی برای کودکان را در ادامه بررسی می‌کنیم و به راه‌های آموزش هر یک به‌طور مختصر می‌پردازیم:
1. مهارت خودکنترلی و تمرکز
دنیا برای کودک سرشار از اطلاعات جدید است؛ اطلاعاتی که می‌تواند هر آن توجه و تمرکز او را تحت تاثیر قرار بدهد و او را دچار حواس‌پرتی کند. مهارت خودکنترلی به کودک کمک می‌کند خویشتن‌داری را یاد بگیرد و توجه خود را متمرکز روی موضوعات خاصی نماید. برای تقویت این مهارت در کودک می‌توانید از روش‌های زیر استفاده کنید:
- بازی‌ها: درست کردن پازل به افزایش تمرکز در کودک کمک می‌کند.
- روتین روزانه: کودکان را آموزش بدهید که تنها در صورتی‌که اتاق خود را مرتب نمایند می‌توانند بازی کنند.
- آموزش: اجازه بدهید گاهی کودکان تصمیم‌گیرنده باشند و برای حل مشکلات ساده، راه‌حل ارائه بدهند.
2. مهارت همدلی و درک تفاوت‌های فردی
آموزش مهارت همدلی به کودک کمک می‌کند دنیا را از دید دیگری ببیند. در نتیجه این مهارت، ارتباطات قدرتمندی ساخته می‌شود و مشکلات بین‌فردی به حداقل می‌رسد.
- بازی: وقتی برای کودک خود داستان می‌خوانید، از او بخواهید احساسات هر یک از شخصیت‌ها را حدس بزند.
- روتین روزانه: او را تشویق کنید احساسات خود را بیان کند.
- آموزش: به کودک آموزش بدهید به حرف دیگران با دقت گوش بدهد.
3. مهارت برقراری روابط موثر
یکی دیگر از مهارت‌هایی که کودک باید از سنین پایین بیاموزد، مهارت برقراری روابط است.
- بازی: از کودک بخواهید اتفاقی که افتاده است را نقاشی کند.
- روتین روزانه: با کودک بیشتر صحبت کنید و ارتباط کلامی را افزایش بدهید.
- آموزش: کودک را تشویق کنید واکنش دیگران را در هر شرایطی حدس بزند.
4. مهارت درک رابطه بین موضوعات
توانایی تشخیص، تمییز و طبقه‌بندی از مهارت‌هایی است که به رشد خلاقیت کودک کمک می‌کند.
- بازی: مهره‌هایی در رنگ‌ها و ابعاد مختلف در اختیار کودک قرار بدهید و از او بخواهید آن‌ها را بر اساس رنگ یا اندازه مرتب کند.
- روتین روزانه: پیش از وعده‌های غذایی از او بپرسید چند نفر بر سر میز حاضر خواهند شد؟ سپس از او بخواهید به تناسب افراد، تعداد لیوان، قاشق و چنگال را محاسبه کند.
- آموزش: وقتی کودک کاری را اشتباه انجام می‌دهد از او بخواهید یک درس آموزنده که از این تجربه گرفته‌است را بیان کند.
5. مهارت تفکر نقادانه
این مهارت به کودکان کمک می‌کند پیش از پذیرش کورکورانه هر تفکر و اعتقادی، آن را به‌خوبی ارزیابی، تجزیه و تحلیل کنند.
- بازی: معماهایی متناسب با توانایی کودک در اختیار او قرار بدهید.
- روتین روزانه: اجازه بدهید برای مشکلات پیش آمده، راه‌حل ارائه بدهد.
- آموزش: در مشکلات شخصی خود از آن‌ها کمک بگیرید.
6. مهارت پذیرش چالش‌ها
کودکان باید یاد بگیرند به‌جای فرار از چالش یا سازگاری بیش از حد، با آن‌ها رفتاری سازنده داشته باشند.
- بازی: وقتی کودک در یک بازی می‌بازد با او هم‌دردی کنید و بگویید که تلاش او را دیده‌اید.
- روتین روزانه: وقتی کودک دچار اضطراب است او را آرام کنید و همراه با او به دنبال راه‌هایی برای حل مشکل بگردید.
- آموزش: به کودک خود آموزش بدهید در شرایط سخت از دیگران کمک بگیرد.
7. مهارت خودتنظیمی
کودکان باید یاد بگیرند برای دستیابی به خواسته‌های خود ممارست و پشتکار به خرج دهند.
- بازی: با آن‌ها بازی‌هایی را انجام بدهید که کنجکاوی‌شان را تحریک می‌کند.
- روتین روزانه: متناسب با توانایی‌هایشان از آن‌ها انتظار داشته باشید.
- آموزش: به آن‌ها ساختن روابط قابل اعتماد را یاد بدهید.
کلام آخر: مزایای مهارت‌های زندگی
شاید در انتهای این مقاله بپرسید: «هدف از آموزش مهارت های زندگی چیست؟» یا «آموزش مهارت های زندگی چه اثری بر روی زندگی ما دارد؟». در پاسخ باید گفت ما برای استفاده حداکثری از زندگی و بهره‌مندی هرچه بیشتر از آن، به مهارت‌های سازنده نیاز داریم. این مهارت‌ها بسیار متنوع و گسترده هستند و در این مقاله تنها به موارد مهم و غیرقابل چشم‌پوشی پرداختیم. امیدواریم مطالعه این مقاله، انگیزه کافی برای یادگیری بیشتر و بهبود و توسعه فردی را در شما ایجاد کرده باشد.
ارسال نظر